AZTEKLER...

 

İspanyolların karşıla rında, Venedik kentinin bile sönük kaldığı lüks ve büyük bir kent vardı...

İspanyol komutan Hernando Cortes ve tepeden tırnağa silah lı bir avuç askeri, Tenochtitlan kentinin kapısına ulaştıklarında gözlerine inanamamışlardı. Karşıla rında, Venedik kentinin bile sönük kaldığı lüks ve büyük bir kent vardı... Bir gölün üzerinde kurulu olan kent, sayısız yapay adanın üzerine yayılı yor ve çok sayıda köprü, kanalların üzerinden adaları birbirine bağlıyor du. Çok geniş bulvarlara, sayısız ta pınaklara sahip Tenochtitlan kentinin o tarihte nüfusunun 150.000 olduğu tahmin edilmişti. Bu rakam belki bu gün için pek büyük bir şey ifade et miyor, ama o tarihte Tenochtitlan'ı dünyanın en kalabalık bir-iki kentin den biri yapıyordu. 

Tenochtitlan kentini kuran Aztek ler, Orta Amerika'ya kuzeyden göçen bir kavimdiler...

Uzun yıllar kendi bölgelerindeki diğer halklar tarafın dan "barbar" olarak nitelendirilmiş lerdi. 13. yüzyılda, kendilerinden ön ce kuzeyden Orta Amerika'ya doğru yürüyüşe geçen Toltekler'i izleyen Aztekler, tam 2 yüzyıl boyunca bu bölgeyi ellerinde tuttular. Çok katı kurallara sahip aristokrasisi, gelişmiş kurumlarıyla tarihin en güçlü merke zi devletlerinden birini kurmuşlardı.

 

Bugün bütün tarihçiler, çok kısa bir süre içinde nasıl böyle güçlü bir imparatorluk kurabildiklerini araştırıyor

Bugün bütün tarihçiler, çıplak ayakla ve yırtık pırtık giysilerle ku zeyden güneye doğru hareket eden bu kavmin, çok kısa bir süre içinde nasıl böyle güçlü bir imparatorluk kurabildiklerini araştırıyor. Bir grup tarihçiye göre, çok mükemmel birer savaşçı olan Aztekler, aynı zamanda olağanüstü bir uyum yeteneğine sahiptiler... Örneğin, uzun göç yolları boyunca, önlerine çıkan her halktan kendi leri için iyi olanı almayı becermişlerdi.     Çok tanrılı dinlerinin de bü yük ölçüde kuzeyde yaşarken temas halinde oldukları Kuzey Amerika yerlilerinin dini inançlarından kay­naklandığı belirtiliyor. Aztekler, kendilerini "Güneşin seçilmiş halkı" olarak görüyorlardı ve ona sık sık savaş esiri kurban ediyorlar dı. Astronomi konusunda da zamanın diğer topluluklarına oranla çok daha ileri bilgilere sahiptiler...

 

Tarihçilerin anlamaya çalıştı bir başka konu kısa süre içinde yıkılmaları

Bugün tarihçilerin anlamaya çalış tıkları bir başka konu da, böylesine kısa bir süre içinde 100-150 bin nü fusu bulan kentler oluşturan Aztek ler'in kısa bir süre içinde bir avuç İs panyol "conquistador"u tarafından kısa süre içinde yıkılmaları...

 

Aztekler'i yok eden kesinlikle Cortes ve bir avuç İspanyol maceraperest değil...

Aslında bu konu tarihte çok abartı lıyor. Aztekler'i yok eden kesinlikle Cortes ve bir avuç İspanyol maceraperest değil... O dönemde bugünkü Meksika topraklan içinde Aztekler'in yanısıra başka yerli kavimlerin de yaşadığı biliniyor. İşte bu kavimler iyice güçlenen ve tüm kaynakları kullanmaya başlayan Aztekler'den rahatsızlardı... Bunlar, düşmanlarının yenilmesini sağlamak için İspanyol lar'la işbirliğine girdiler ve onlara hem rehberlik hem de askeri yardım yaptılar. Böylece, Aztekler'in yaşadı ğı tüm Meksika topraklan 1524 tarihinde İspanyollar'ın egemenliği altı na girdi. Hıristiyan dinini kabul et meyen binlerce yerli ve Aztek işken celerle öldürüldü. 

 

İspanyol baskısı bugün bile sürüyor

Ülkenin kırsal kesiminde konuşu lan ve bir Aztek leh çesi olan "Na huatl" dili resmen yasak... Birçok tarihçi, çok az sayıda kalan Aztekler'in İspanyol göç menlerle kaynaştığını ve böylece bu günkü Meksika'nın melez halkının meydana geldiğini söylüyorlar. Ger çekten de, bugün birçok melez Meksi kalı'nın yüz hatları eski Aztek maskelerin­deki görüntüle ri anımsatı yor.  

Varlığını sürdüren geçmiş

Aztek medeniyetinin izlerine bu günkü Meksika'da hala rastla nıyor

Örneğin, başkent Mexico City'deki metronun tüm istasyonla rın isimleri hem Latin harfleriyle hem de Aztek piktogramlarıyla ya zılıyor. Ağırlıklı olarak mısırı, kuru fasulye ve çeşitli baharatları kullanan çağdaş Meksika mutfağının birçok yemeğinin kökeni Aztek medeniyetine kadar uzanıyor. Bu gün Meksika'da kırsal kesimde köylülerin büyük bir çoğunluğu ta rımda, Aztekler'in buluşu olan "chi nampa" yöntemini kullanıyor. Ta raça sistemini anımsatan bu yöntemle tarlalardan en yoğun ürün alınıyor.  

Meksico City'nin merkezindeki "Anayasa Meydanı"... Aztek kenti Tenochtitian bu meydanın tam altında...

 

Aztek etkisi bugün Meksi ka ulusal bayrağına kadar yansı mış durumda...

Meksika bayrağı nın üstünde kaktüse konmuş ve "bir yılanı öldüren kartal" resmi bu lunuyor. Bu kartal aynı zamanda Aztekler'in de simgesiydi. Meksika halkı Aztekler'in İspanyollara karşı kahraman ama umutsuz direnişi­ne o kadar saygı duyuyorlar ki, bugün bile ülkedeki erkek çocukların büyük bir çoğunluğu son Aztek kralı Cuauhtemoc'un adını taşıyor. Tıpkı, şu anda Meksika belediye başkanı olan Cuauhtemoc Carde nas'ınki gibi...

 

 

Kronoloji

M.S. 13. yüzyıl... Kuzey Amerika'nın kurak top raklarından yola çıkan "Nahua" yerlileri Meksika ovalarına doğru göçe başladılar ve bunlara artık Aztekler adı verildi.

M.S. 1325... Aztekler Tenochtitian kentini kurdular.

M.S. 1428... Texcoco ve Tlacopan kabilele riyle ittifak yapan Aztekler, aynı topraklarda yaşayan Tepanekler'i bir dizi savaş sonunda yenip köle leştirdiler. Aztek Krallığı, Tenoch titian, Texcoco ve Tlacopan kent leri çerçevesinde çok gelişti.

M.S. 1428-1440... Kral İtzcoatl döneminde Aztek ler bölgedeki tüm diğer yerli kabi leleri egemenlikleri altına aldılar.

M.S. 1440... I. Montezuma Aztek kralı oldu.

M.S. 1502... Kral II. Montezuma Aztek tahtı na çıktı. Aztek Krallığı sınırlarını güneye doğru genişletti.

M.S. 1519... İspanyol "conquistador"larının başı Hernando Cortes, Vera Cruz plajının bulunduğu bölgede Mek­sika'ya ayak bastı.

M.S. 1519-1521... İspanyol "conquistador"lar Te nochtitian kentine girdiler. Onlara yakınlık gösteren ve bu yüzden kendi halkı tarafından taşlanan Kral II. Montezuma esarette öldü. Kent, İspanyollar tarafından yıkıldı.

M.S. 1524... Direnen son Aztek Kralı Cu auhtemoc yakalanarak öldürül dü. Böylece, tüm Meksika bir İs panyol sömürgesine dönüştü...